Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
DÖRDÜNCÜ HADİS: (ALLAH İNSANI VE NASİBİNİ YARATTI)
DÖRDÜNCÜ HADİS
(ALLAH İNSANI VE NASİBİNİ YARATTI)
Ebu Abdirrahman,Abdullah bin Mesuddan (r.a), dedi ki: Bize doğru ve doğrulanmış rasullalah (sav) anlattı ve buyurduki:Sizden birinizin yaratılışı annesinin karnında kırkgün nutfe olarak toplanır, sonra bunungibi kırk gün kanpıhtısı, sohra bir çiğnemlik et parçası olur, sonra ona melek göndelilir ve ona ruh üfülür ve meleğe dört şeyle emrolunur: Rızkının, ecelini, amelini ve şaki ve said olduğunu yazması. Kendisinden başka ilah olmayan Allaha yemin olsunki, sizden biriniz cennet ehlinin amelini yapar, taki kendisiyel cennet arasında ancak bir arşın mesafe kalır, sonra üzerinne bir yazı geçer ve cehennem ehlinin amelini işler ve cehenneme girer. Ve sizden biriniz cehennem ehlinin amelini yapar taki cehennemle arasında bir arşın kalır ve üzerine bir yazı geçerde cennet ehlinin amelini yapar ve oraya girer. Bunu Buhari ve Müslim rivayet etti. (1)
Bu hadisin sahihliği üzerined ittifak vardır, ümmet kabul etmiştir. A’meş Zeyd bin Vehb’ten o’da ibni Mesuddan rivayet etti. yine onun yoluyla şeyhan (Buhari ve Müslim) sahihelrinde tahric ettiler, Muhammed bin Yezid el Esfatiden rivayet edildi, dedi ki: Peygamber (sav)’i uyurken rüyada gördüm, dedimki: Ey Allahın resulu ibni Mesudun senden rivayet ettiği hadis? ki şöyle demişti: Rasullah (sav) doğru ve doğrulunmıştı o Rasullah (sav) buyurduki: Kendisinden başka ilah olmayan Allaha yemen olsunki üç kere buyurarak onu ben anlattım” sonra: Onu anlattığı sebebiyle Allah’a yemin olsunki üç kere buyurarak onu ben anlattım” sonra Onu anlattığı sebebiyle Allah A’meşe mağfiret etsin, ve Allah onu A’meşten ve sonrada anlatana mağfiret etsin” buyurdu (2)
İbni Mesuddan başka yönlerdende rivayet edildi:
Rasulullah (sav) buyurduki: “Sizden birinizin yaratılışı annesinin karnında kırk gün nutfe (meni, embriyo) olarak toplanır” İbni Mesuddan onun tefsiri rivayet edildi, A’meş Hayseme’den O’da İbni Mesuddan şöyle dediğini rivayet etti: Nutfe (meni) rahime girdiği zaman her bir kıl ve tırnağa gider, kırk gün kalır, sonra rahme iner ve kan pıhtısı olur, işte bu toplanmasıdır, Bun İbni Ebi Hatim ve başkası tahric etti. (3)
Toplanmanın tefsiri merfu olarak başkabir manaylada rivayet edildi: Taberani ve İbni Mende (tevhid) kitabında tahric etti. (Malik bin el Huveyristen) peygamber (sav) buyurduki: Allah teala bir kulu yaratmayı istediği zaman adam karısıyla ilişkide bulunur, ve adamın suyu (menisi7 kadının her uzvuna ve damarına gider, yedinci gün olunca Allah teala toplar..” sonra şunu okudu: (Seni istediği şekilde birleştiren (4) İbni Mende dedi ki: Ebu İsa ve Nesainin resmi üzere isnadı muttasıldır (5)
İbni Cerir ve İbni Ebi Hatim Mazhar bin el Heysemden Oda Musa bin ali Bin Rabahtan O’da babasından, O’da dedesinden rivayetla tahric etti,
Peygamber (sav) dedesine buyurduki: Ey filan senin nelin doğdu? Ey Allahın rasulü, benim ve oğlum yada babasına benzemesi umulur, dedi. Peygamber (sav) buyurduki: “Sizden biriniz böyle söylemesin, nutfe rahimde yerleşince, Allah o nutfeyi kendisiyle Adem (a.s) arasındaki her soya getirir sen şu ayeti okumadınmı: (Seni istediği şekilde birleştiren), dedi ki: Gezdiren, bu isnad zayıftır (6) Mazhar bin Heysem gerçekten zayıftır, Buhari dedi ki0 Bu hadis sahih değildir, Musabin Alinin babasından isnadıyla zikrettiği ve dedi ki: Babası ancak Ebu Bekir (r.a) zamanında müslüman oldu, yani o sahabe değildir.
_______
(1) Hadis sahihtir, Ahmed ve Kütübü sitte ashabı tahric etti. (2) Lalekai usulul itikadda zikretti (3) Aynı şekilde Beyheki el Esma vessıfatta tahric etti, Hattabi mealimüssünende tahric etti. (4) İnfitar suresi, ayet: 8 (5) Taberani üç kitabında tahric etti. Beyheki, esma ve sıfatta tahric etti, Heysemi dedi ki: Adamları güvenilirdir. (Mecmauzzevaid: 7/134) (6) Taberi ve ibni Hatim ve Taberani kebirde tahric etti, ibni Kesir tefsirinde dedi ki: İsnadı sabit değildir 4/481
Bu manaya peygayber (sav)’in ona buyurduğu şu hadis şahiddir: O dedi ki: Karım siyah oğlan doğurdu, “Her halde ırkına çekmiştir” (1) buyurdu.
Sonra aynı şekilde Aleka olur” Yani kırk günde. Aleka: Kandan bir parça Sonra aynı şekilde bir çiğnem et olur Yani kırk günde Mudğa:bir parça ettir.
Sonra ona melek gönderilir, ve onu ruh üfülülür, ve dört şeyle meleğe emredilir: Rızkını , ecelini, amelini, şaki ve said olduğunu yazmakla7 Bu hadis yüzyirmi günde üç merhaleye geçildiğine işaret ediyor, her bir merhale kırkg ün içinde, ilk kırkg ünde nutfe, sonra ikinci kırkgünde kan pıhhsı, sonra üçüncü kırk gündebir çiğnem et oluyor yüzyirmi günden sonra melek ona ruh üfürüyor, ve ona bu dört şeyi yazıyor.
Allah teala kuranda ceninin bu merhalelerden geçmesini bir çok yerde zikretti, Allah tealanın şu kavli gib: (Ey insanar! Eğer yeniden dirilmekten şüphede iseniz, şunu bilinki -biz sizi topraktan, sonra nutfeden, sonra kan pıhtısında, sonra (önce) uzuvları belirsisiz, (sonra) belirlenmiş et parçasından yaratktık ki size kudretimizi gösterilim. (2) Bu üç merhaleyi zikretti: Nutfe, kan pıhısı ve bir çiğnem et bir çok yerde zikri geçiyor, bazı yerlerde buna ziyade yapılarak zikrediliyor, mü’minun suresinden Allah tela buyurduki: (Andolun ki biz insanı, çamurdan (süzülüp çıkarılmış) bir özden yaratık. Sonra onu sağlam bir karargahta nutfe haline getirdik.Sonra netfeyi kan pıhtısı yaptık. Peşinden kan pıhtısını bir parçacık et haline soktuk; bu bir parçacık eti kemiklere (iskelete) çevirdik; bu kemikleri etle kapladık.Sonra onu başka bir yaratılışla insan haline getirdik. Yapıp yaratanların en güzeli olan Allah pek yücedir. (3) Bu Ademoğlunun yaratılıp ruh üflenmesinden önceki yedi merhalesidir.
İbni Abbas (r.a) diyorduki: Adem yedi şeyden yaratıldı, sonra bu ayeti okuyordu. Azlden (meniyi rahmin dışına akıtmak) soruldu, bu ayeti okudu ve dedi ki: Bu sıfatlar geçmeden kimse yaratılırmı, (S: 98) Bir rivayetede dedi ki: Bu yaratılış merhalesinden uğramadan hiç bir nefis ölürmü? (4)
Rifaa bin Rafiin şöyle didiği rivayet edilir: Benim yanıma Amr, Ali ve Zübeyr sa’d ve rasulullahın ashabından bir grub oturdu ve azli zikrettiler ve didilerki: Onda bir sakınca yoktur bir adam dedi ki: Onu diri diri toprağa gömmenin küçük şeklidir, diye zanediyorlar. Ali (r.a) Yedi merhaleden geçmeden diri diri toprağa gömmek gibi olmaz, (yedi merhalede)) Çamurdan, sonra nutfe, olur, sonra kan pıhtısı, sonra bir çiğnem et parçası, sonra kemik, sonra et, sonra başka bir yaratılış (insan şekli) olur. Ömer (r.a) Doğru söyledin allah dünyada kalışını uzun etsin, dedi. (5)
Fikihlerdenbir kısmı kadınlara ruh hala verilmemiş olan ceninin düşürülmesine ruhsat vermişlerdir ve bunu azl gibi kılmılardır, bu söz zayıftır, çünkü cenin çocuk olmuştur ve belkide şekillenmiştir,azlde ise çocuk tamamen ortada yoktur, sadece çocuğun oluşumunun engellenmesine sebebiyet vermiştir, Bazan çocuğun meydana gelmisi azllede engellenemez, eğer allah yaratmayı dilemişse, peygamber (sav)’e azlden sorulunca buyurduki: “Size azletmemeniz gerekmez, nefes alan her bir nefsi Allah yaratacaktır” (6) Bizim ashabımız (hanbeliler) çocuk kan pıhtısıolduktan sonra annenin düşürmesi caiz olmaz, dedi, çünkü nutfeye zıt olarak çocuk olmaya baş,lamıştır, nutfe hala çocuk olmaya başlamamıştır, başlamayabilirde, Kemiklerin zikredildiği İbni Ahmed Ali bin Zeyd rivayetinde tahric etti ki:ben Ebu Ubeydenin şöyle dediğini duydum: Abdullah dedi ki: Ben Ebu Ubeydenin şöyle dediğini duydum: Abdullah dedi ki: Rasulullah (sav) buyurduki: Nutfe kırkgün rahimde aynı hayile değişmeden durur, kırk gün geçince kan pıhtısı olur, sonra aynı şekilde bir çiğnem et, sonra kemik olur, Allah onun yaratılmasını ve tesviye (düzgünleştirilmesini) istediği zaman ona melek gönderir..” ve hadisin geri kalanını zikretti (7) (1) Buhari ve Müslim Ebu Hureyreden tahric etti. (2) Hac suresi, ayet: 5 (3) Mü’minun suresi, ayet: 12-14 (4) İbni Ebi Hatim ve Abdurraazzak musannefirde ve ibnil Münzir tahric etti, edürrül Mensur: 5/10, Beyrut baskısı, (5) Eser zayıftır, rivayette ibni Lehia vardı. Darekutni elmü’letef velmuhtelefte tahric etti.
(6) Hadis sahihtir, Ahmed, Buhari, Müslim ve İbni Hiban tahric etti. (7) Ahmed Ebu Ubeyde bin Abdullah bin Mesuddan tahric etti. Heysemi mecmauzze vaidde dedi ki: Ebu Ubeyde babasından dinlememiştir, Ali bin Zeydin hıfzı zayıftır.
Ebu Asımdan rivayet edilir, O’da Ebu Vali-O’da İbni Mesuddan rivayet etti, peygamber (s.a.v) buyurduki: (Nutfe rahimde yerleşince kırk gece nutfe olur sonra kan pıhtısı olur kırk gece, sonra kırk gece sonra kemik olur sonra alah kemiğe et giydirir.” (1) Ahmenin rivayetinde cenine ancak yüz atmış günde et giydirileceğine işaret ediliyor, şüphesiz bu bir hatadır, çünkü yüz yirmi günde zikre geleceği gibi yüzyirmi günde ruh üfleniyor. Ali bin Zeyd İbni Cüdandır, onunla delil olmaz.
Huzeyfe bin Üseydin hadisinde ikinci kırk günün evvelinde etlerin ve kemiklerin yaratıldığına işaret variddir, sahihi Müslimde Huzeyfe bin Üseyddan rivayet edildi, Allah ona bir melek gönderir, ona şekil verir, işitme, görmesini, cildini etini ve mekiklerini yaratır, sonra yarabbi erkek mi yoksa dişi mi? der Rabbin dilediği gibi hüküm verir ve melek yazar ve derki: Ya Rabbi onun eceli? Ve rabbin dilediğini buyurur, ve melek yazar, sonra melek elindeki sayfayla çıkar, ve emrolunduğa ne ziyade nede noksan yapar?
Bu hadisin zahiri, cenine şekil verilmesini, işitmesinin görmesinin, derisinin, et ve kemikelrinin yaratılışının ikinci tırkın evvelinden olduğuna işaret ediyor, ve bundanda ikinci kırkında et ve kemik olması lazım geliyor.
Bazısı bunu yorumladı: Nutfe akın pıhtısı olunca onu meleğin parçalara ayıracağını bazısını deri, bazısını et, bazısını kemik yapılacağını ve bütün bunlarında vücudundan önce takdir edileceğini söylüyorlar. Buda hadisin zahirine zıttır, hadisin zahirinde: Onu ikinci kırkta bütün bu parçaları yaratıp şekillendiyor.
Geçen Malik bin Huveyris hadisinde şekillendirmenin yedince gününde olduğuna olduğuna işaret ediyor. (S: 100) Allah teala buyurduki: Gerçek şuki, biz insanı katışık bir nutfeden içindeki damarlar olarak tefsir etti. İbni Mesud dediki?? Damarlarıdır. (3)
Tıp alimleride buna uygun zikrettiler ve dediler ki: Meni rahime girdiği zaman onda yağlılık olur, bu altı veya yedi gün böyle olur, bu güner içinde rahmin herhangi bir yeteneği dışında nutfe şekillenir, daha sonra devam eder, bundan üç gün sonrada çizgiler ve noktalar başlar, bazan bir önce veya sonra da olabilir. Sonra altı gün sonra ki bu onbeşince gündür (pıhtılaşmanın) kan her tarafa nüfuz eder ve aleka (yapışmış) olur, sonra azalar açıkça ayırt olunmaya başalr, bazısı birbirini yapışıklıktan ayrılır, dokuzgün sonra baş omuzlardan ayrılır, parmaklar ayrılır, bazısı belirli, bazısı belirsiz olur.
Dedilerki: Erkeğin en erken şekillenmesi otuz gündür, ceninin şekillenmesinde ortaya vakit ouz beş gündür kırk beş gündede olabilir, ve didelerki: Düşüklerde otuz günden önce tamamlanmış erkek bulunmamıştır,kırk günden önce tamamlanan kızda bulunmamıştır. Bu Huzeyfe bin Üseydin rivayet ettiği ikinci kırkın başıda yaratılma hadisine uygundur, yine o rivayette aynı günlerde et oluşunada işaret edilmiştir. Bazısı İbni Mesud hadisini şuna yorumlamışlardır. İlk kırk günde ceninde meni vasfı galibtir, ikinci kırk günde pıhtılaşma özelliği, üçüncü kırk gündede bir çiğnem et olma özelliği galibtir, bu her ne kadar yaratılışı ve şekillendirilmesi tamamlansada böyledir, İbni Mesud hadisinde cenin şekillendirilmesinin vakti zikredilmemiştir, dediler. (4)
Yine ibni Mesuddan üçüncü kırktan önce şekillendirmenin olacağı rivayet edilmiştir.
______
(1) Daha önce geçtiği gibi taberani sağirde tahric etti. (2) İnsan suresi, ayet: 2 (3) Taberani Mesudi Tarikiyle tahric etti. Heysemininin dediğ gibi karışmıtır.
Mecmauzzevaid: 7/207 (4) Müslim şerhi 16/191
Şa’bi Alkameden O’da İbni Mesuddan rivayet etti, dedi ki: (S: 101) Nutfe rahimde karar kılınca ona melek gelir ve onu eline alır ve deki: Ya rabbi yaratılan mı yoksa yaratılmayan mı? Eğer yaratılmayan denilirse canlı olmaz, rahimler onu kan olarak atarlar, Eğer yaratılmıştır, denilirse, melek: Ya rabbi erkek, yoksa dişimi, şakimi yoksa saidmi? der, ecel eser nedir ve nerde ölecek der? Nutfeye: Rabbin kim? denir. Allah, der, sana rızık veren kim? denir, Allah der. Kitapların anasına (levhi mahfuza) git ve sen orada bu nutfenin kıssasını bulacaksın, denir ve yaratılır, dedi, ecelince yaşar, rızkını yer, iz (eser lerine basar (oralarda gezer), eceli gelince ölür ve defnedilir, Şa’bi daha sonra şu ayeti okudu: (Ey insanlar, eğer biz öldükten sonra dirilmekten şüphe içindeyseniz, muhakkak ki biz sizi topraktan sonra nutfeden yarattık..) Bir çiğnem ete ulaşırsa canlı olru, eğer yaratılmamışsa rahimler onu kan olarak atar, yaratılmışsa canlı olur. Bunu ibniebi Hatim ve başkası tahric etti. (1)
Başka bir vecihle yine ibni Mesuddan rivayet edildi: Seksen günden önce şekillendirme yoktur, Süddi Ebi Malik ve Ebu Salihten O’da İbni Mesuddan (r.a)’tan rivayet etti. Mürre el Hamedani’den o4da ibni Mesuddan ve rasulullahın (sav) ashabından bir kısımlarından rivayet eti, rivayet Allah tealanın şu kavli hakkındandır: (O ki dilediği gibi siz rahimlerde şekillendirendir) (2) dedi ki: Nutfeler rahimlere düştüğü vakit kırk gün cesedde dolaşır, sonra kırk günde kan pıhtısı olur, sonraki kırk günde bir çiğnem et olur, yaratılmaya ulaşırsa, Allah ona bir melek gönderir ona şekil verir, bir melek bir toprakla gelir ve onu bir çiğnemlik etle karıştırır ve onunla onu macun yapar ve sonra emroluduğu gibi ona şekil verir ve: Erkek mi, yoksa dişim? Şakimi yoksa saidmi? Rızkı nedir? Ömrü nedir? İzi ve musibetleri nedir? ve Allah tealada buyurur, melekte yazar, ve cesed ölünce ve toprağın alındığı yere defnedilir, Bunu ibni Cerir Taberi tefsirinde (3) tahric etti, fakat Süddi’ye ihtilaf edilmiştir. İmam Ahmed ona itiraz ediyordu (farklı isnadları bir tefsirde toplamasına ) yine aynı şekilde o ve başkası bir hadis için çeşitli isnadları toplamasından dolayı Vakidi’ye itiraz ediyordu.
Fakihlerden bir kısmı bu rivayetin zahiriyle amel etmişler ve merfu ibni mesudun hadisinide tevil etmişler ve doemişler ki: Çocuğun yaratılışının belli oluşunun en azı seksen bir gündür, çünkü ancak üçüncü kırk gündebir çiğnemlik et oluyor, bir parça et olmazdan öncede yaratılmıyor ve şekil verilmiyor, Bu asla binaen ashabımız ve şafiinin ashabı dedik: İddet sona ermez, ümmü veled azad edilmez ancak bir çiğnemlik yaratılmışet olursa müstesnadır, yaratılış ve şekil verilişinin en azı seksenbir gündür”
Ahmed (r.a) aleka(kan pıhtısı) hakkında şöyle dedi: ( yaratılışı ortaya çıkmamış kandır” eğer bir çiğnemlik et yaratılmamışsa, onunla iddet sonra erer mi, ümmü velid evlad sahibi olurm. Bunda iki görüş vardır: İkiside Ahmedden rivayettir, eğer çizgileri belirmemişse, fakat gizli ancak kadınlardan ancak tecrübe sahibi olanalr biliyorsa onlar şahidlik eder ve şehadetleri kabul edilir. Alimlerin çoğunluğuna göre dört aydan sonra veya önce olmasında fark yoktur, bunu Ahmedin ashabından bir gurub rivayet etti ve oğlu Salih nakletti.
Şa’bi dedi ki: Eğer dört ay geçmişse yaratılmış olur, onunla iddet sona erer ve cariye azad edilir, aynı şekilde Ondan İbni Hanbel nakletti: Eğer ümmü veled düşürürse ve yaratılışıda tamsa azad edilir, iddeti sona erer, eğer dördüncü aya girmiş ve ruh üflenmişse, bu ondan cemaatin rivayetine muhaliftir. AhmedOndan bir rivayette dedik: Eğer yaratılış belil olmuşsa bunda ihtilaaf yoktur, bu şekilde cariye azad edilir. Yine ondan bir cemaat kan pıhtısı hakkında şu rivayeti yaptı: Çocuk olduğu açığa çıkarsa cariye azad edilir, ve bu Nahai’ninde görüşüdür. Şafii ve Ahmedin ashabından bir kısımı, iddetin bununla bitmeyeceğine dair bir görüşleri vardır, bunu hikaye ettiler.
_____
(1) İsnadı sahihtir, yine Taberanide tahric etti. (2) Ali imran, ayet: 6 (3) Tefsiri Taberi: 3/112-113 ravisi Süddiden Esbatın rivayet etmesi sebebiyle zayıftır.
Bütün bu kan pıhtısının yaratılmasının mümkün olduğuna mebnidir,buna daha önce geçen Huzeyfe bin üseyd hadisiyle de delil getirilir, ancak denilirki: Huzeyfe hadisi ancak et ve kemik olduktan sonra yaratılacağına işaret ediyor, buda ikinci kırk günde vaki olabilir, kan pıhtısı iken değil, Allah en iyisini bilir.
Tabiblerin zikrettiğiyse: Kan pıhtısı yaratılır ve çizgileri oluşur, aynı şekilde sözü kabul edilir kadınların şehadetleride buna delildir. Malik bin elHuveyris hadisi ceninin şekillendirilmesinin nutfeyken olacağına şahiddir. Allah en iyisini bilir.
İbni Mesudun hadisinde birçiğnem et olduğundan sonra kendisine meleğin gönderilmesini meselesi, kaldı ona dört şeyin yazıldığı ve ruh üfürüldüğü ve bununda yüzyirmi günden sonra olduğu meselesi kaldı.
Bu hadisin yazma ve ruh üfürülme tertibi rivayetlerinin lafızları karıştı, Buharini rivayetinde: Ona melek gönderilir ve dört şeyle emrolunur, sonra ona ruh üfülürü. Bu rivayete ruf üfürülmesinin yazıdan sonra olduğu belirtiliyor.
Beyhekinin Kader kitabında tanric ettiği rivayette: Sonra ona melek gönderilir, ve ona ruh üfürülür ve sonra dört şeyi yazmakla emrolur, Bu rivayettede yazının ruf üflemeden önce olduğunu bildiriyor. Bu ya ravilerin kendi anladıkları manayı kendi tasarruflarını kullanarak yaptıkları rivayetlerden, veya sadece haberleri tertib etmekten kaynaklanıyor, haber verileni tertiblemekten değil.
İbni Mesud hadisi ruf üflenişin ve meleğin emri yazışının dört aydan sonra olduğunu bildiriyor. Ruh üflenmesine gelince: Sahabeden açıkça dört ayra olduğunu bildiriyor. Ruh üflenmesine gelince: Sahabeden açıkça dört aydan sonra olduğu rivayet edildi, buna İbni Mesudun hadisininzahiride işaret ediyor. Zeyd bin Ali babası Ali’den rivayet etti, dedi ki: Nutfe dörtayı tamamalayınca allahona bir melek gönderi ve ona bir karanlıklar içerisinde ruh üfürür, buda Allah tealanın şu kavlidir: (Sonra onu başkabir yaratılışta insan haline getirdik:Bunu ibni ebi Hatim tahriç etti, isnadı zayıftır.
Lalekai ibni Abbasa isnadla tahric etti, dedi ki: Nutfe rahme düştüğü zaman dtört ay on gün bekler, sonra ruh üfürülür, sonra kırk gece kalır veona bir melek gönderilir, melek eonunboynunun çukuruna haafifçe vuurrve onunşaki veya said olduğunu yazar. (1) Bu rivayettede ruh üfürülmesinin kırk günden on gün fazla olduğunu bildiriyor.
İmam Ahmed meşhur mezhebini ibni Mesud hadisi üzerine bina etti, (S: 104) ve çocuğa ruhun dört aydan sonra ufrüleceğini söyledi, dörtay tamamladıktan sonra düşerse, onu ruh üflenipte öldüğü için cenaze namazı kılır, dedi yine bu Said bin Müseyyebten rivayet edildi, ve Şafiinin ve İshakın iki sözünden biridir. Bir ç ok kişi imam Ahmedden şöyle dediğini nakletti: Dört ay on güne ulaşırsa, bu on gün içerisinde ona ruh üflenir ve üzerine cenaze namazı kılınır. Ebul Harisin ondan rivayetinde dedi ki: Canlı kırk gün nutfe olur, kırkgece kan pıhtısı, kırk gecede bir çiğnem et olur, sonra kemik ve et olur dört ay on gün tamamlandımı ruh ufrülür.
İbni Abbastan rivayet edildiği gibi bu rivayetin zahiride ruhun dört ay on günden sonra üfrüleceğini bildiriyor.Bundan önceki Ahmedden yapılan rivayetlerde dörtay tamamlandıktan sonra ong ün içerisinde ruhun üfleneceğini bildiriyor, ondan bilinen de budur. İbnil Müseyyebte kendisi vefata iddetinden sorulunca dört ay on gün demişti kendisine on gün nedir?b denilince, Onda ruh üflei, dedi. (2) Tıp ehli dedi: Ceninotuz beş günde şekillenirse yetmiş günde hareketeder ve ikiyüz on günde doğar. Buda yedi aydır, Allah en iyisini bilir.i Meleğin yazmasına gelince: İbni Mesudun hadisi yine dört aydan sonra olduğuna işaret ediyor. Sahihaynde Enes (r.a)den rivayette, peygamber (sav) buyurduki: Allah rahime bir melek vekil yapar ve o melek, ya rabbi netfe, ve ya rabbi kan pıhtısı, ya rabbi bir çiğnem et der, eğer allah yaratılış olarak hükmederse melek: Ya rabbi erkek yoksadişi mi?Şaki yoksa said mi, rızkı nedir, eceli nedir? der Bütün bunlar annesinin karnında yazılır.
Hadis zayıftır. İsnadında Muhammed b. Humeyd erRazi var, o zayıftır. (2) İbni Ceriri Taberi ve İbni Kesir Said b. El Müseyyeb’ten tahric etti. Taberi tefsiri: 2/319-320 İbni Kesir Tefsiri: 1/285.
Bunun zahiri İbni Mesudun hadisine uyuyor, fakat onda müddet takdiri yoktur, Huzeyfe bin Üseydin hadisi yazının ikinci kırkın evvelinde olduğuna işaret ediyor. Yine Müslim Hüzeyfe bin Üseydden peygamber (sav)’e varan isnadla rivayet etti, buyurduki: Kırk veya kırk beş gecede hutfe rahimde yerleştikten sonra melek nutfeye gelir ve derki: Ya rabbi şakimi yoksa saidmi? ve o ikisi yazılır, ve ya rabbi erkek mi, dişimi? der, ve o ikiside yazılır, ve ameli, iizi eceli, rızkı yazılır sonra sayfalar dürülür, ne ziyade nede noksan edilir.
Yine Müslimin bir rivayetinde:Nutfe rahme kırkg ecede düşer, sonra ona melek çıkar, ve:Ya rabbi erkek, yoksa dişim? der.. “ Müslimin diğer bir rivayetindede: Kırk küsür gece”
İmam Ahmedin müsnedinde Cabir (ra)den rivayet edildi, peygamber (sav) buyurduki: Nutfe kırk gece veya kırk gün rahimde karar kılarsa ona melek gönderilir, ve : Ya rabbi şakim asidmi? der ve öğrenir?Şabinin Alkameden O’nunda ibni Mesuddan rivayet ettiği rivayette meleğin ona nutfeyken gönderildiğine işaret ediyordu. İbni Mesuddan başka iki vecih daha rivayet edildi, dekiki: Her gün Allah tealaya Adem oğlunun amelleri arzolur, üç saat ona bakar, sonra rahimler getirilir,üç saat da ona bakar bu allah tealanın şu kavlidir. (Sizi rahimlerde dilediği gibi şekillendirendir” (1) ve Dilideği ne kızlar ve dilediğine erkekler veri ve onları erkekler ve dişiler olarak evlendirir ve dilediğinide kısır kılar, o her şeyi bilendir, kudretsahibidir (2) ve rızıklar getirilir üç saatte ona bakar meleklerde üç saat onu tesbih eder. dedi ki: İşte bu sizin ve rabbinizin durumudur, fakat bunda rahimlere onlarla ilgili meselelere ) baktığının vaki tayini yoktur.
Sahabeden bir topluluktan rivayet edildiki: Yazı ikinci kırkta olur, Lalekai Abdullah bin Amr bin Asa varan isnadla tahric etti, Abdullah bin Amr bin Asdekiki: Kadının rahminde nutfe kırk gün kalınca, ona melek gelir ve çıkarır ve onunla Rahmana yükselir, ve deki: Yarat ey yaratanların en iyisi? Alllah dilediği gibi onun işi hakkında hükümveri, sonra meleğe verilirve melek: Ya rabbi düşükmü yoksa tamammı? der ve alah ona açıklar, melek: Ya Rabbi erkekmi, dişim? der. Allah ona açıklar, eceli noksanmı, tam mı? der , Allah ona açıkla, melek: Ya rabbi şakimi saidmi? der Allah ona açıklar, melek: Ya Rabbi tek mi, ikizmi? der, Allah ona açıklar, sonra melek: Ya rabbi onun rızkını tayin et, der, Allah onun eceliyle beraber rızkını tayin eder, ve melek o ikisiyle beraber (rızkı ve eceli) iner (Nefsimi kudret elinde tutana yemin olsun ki, dünyadan ancak kendisine ayrılana nail olur.
İbni Ebi Hatim ebu Zerre isnadla tahric etti, dekiki: Meni rahimde kırkgece kalır, ona nefisler meleği gelir, onunla Rahman azze ve cellenin (huzuruna) çıkar, ve derki: Ya Rabbi erkek mi, dişim? Allah vereceği hükmü verir, ve melek derki: Ya rabbi şakimi saidmi? Huzunca karşılayacağını yazar sonra Ebu Zerr tegabün suresinin başını şuraya kadar okudu: ( O size şekil verdi ve şekillenizi güzel kıldı ve dönüş onadır) (3) Bunun hepsi Huzeyfe bin Üseydin hadisine uygundur.
İbni Abbas’tan meleğin yazmasının ruh üflenmesinden kırk gece sonra olduğu rivayeti geçmişti, fakat isnadında nazar var (iyi bakılmamış) Bazıları bu hadislerle eserleri ve İbni Mesudun rivayetini birleştirmiş ve yazmayı iki kere isbat etmiş, bununla beraber şöyle denebilir: Birincisi semada, diğeride anne karnındadır,zahir olan bir defa oluşudur, Allah en iyisini bilir, beki bu ceninlerin farklılığına göre farklı oluyor, bazısı ilk kırktan sonra, bazısı da üçüncü kırktan sonra. ve denilebilirki: Sonra lafzı ibni Mesud hadrisindeki ile ihbarın tertibi muraddır, kendisiden haber verilen değil, Allah en iyisini bilir.
(1) Ali İmran, 6 (2) Şura, ayet: 49 (3) Teğabün suresi, ayet: 3
Huzeyfe bin Üseydin hadisinin işaret ettiği gibi müteahhirirden bazısı yazının ilk kırkta olduğunu tercih ettiler ve dedilerki: İbni Mesudun hadisinde zikri sonraya, bir çiğneklik et merhalesinden sonraya bırakıldı, (Sonra” lafzıyla cenini uğradığı değişim merhalelerinin kesilmemesi içindir, nutfe, kan pıhtısı ve bir çiğnem et,bu üçünün bir nizamda zikredilmesi daha güzel ve hoştur, bu yüzden atfedilen bazısına ettikçe mukaddemde (önce), olsa, matuf aleyha’yı tehir etti (kendisine atıf edilen)Buna allah tealanın şu kavliyle delil getirdiler: Ve ilk başta insanı çamurdan yaratmıştır. Sonra onun zürriyetini, dayanıksız bir suyun özünden üretmiştir. Sonra onu tamamlayıp şekillendirmiş ona kendinden bir ruh üflemiştir. Ve sizin için kulaklar, gözler, kalbler yaratmıştır. Ne kadar az şükrediyorsunuz.) (1) İnsanla murad: Adem (sa)dır, ona ruh üflenmesi ve düzgün kılınması, (S:107) neslinin hakir bir sudan kılınnmasından önceydi. Fakat maksad Allahın kudretini zikretmek olunca, birini diğerinini üzerine atfetti, ve Ademin düzgün kılınıp ona ruh üflenmesini sonraya bıraktı, Allah en iyisini bilir.
Yazınının ceninin iki gözününün arasına yazıldığı variddir. Bezzarın müsnedinde İbni Ömerden rivayet edildi, peygamber (sav) buyurduki: Allah canlıyı yaratınca rahimler meleği derki: Ya rabbi erkek mi yoksa dişimi? dedi ki: Allah ona emrini verir, melek sonra: Ya rabbi şakim(cehennemlik) yoksa saidmi (Cenetlik) ve Allah ona emrini verir, sonra iki gözüün arasına karşılaşacağı şeyler, hatta musibetlerde yazılır (2) İbni Abbastan mevkuf olarakta varid oldu, Daha önce geçen Huzeyfe bin Üseyd hadisinde bunun sahifeye yazıldığı bildirilmişti. Her halde sahifeye yazılır ve çocuğun iki gözü arasınada yazılır.
Rivayet edildiki: Bu yazıyla birlikte ceninin içerdiği özelliklerden yaratılır. Ayşe (r.a)den rivayet edildik: peygamber (sav) buyurduki: “Allah bir yaratığı yaratmak istedği zaman bir melek gönderir ve rahme girer ve: Ya rabbbi nedir? der Allah erkek veya kız, buyurur, veya rahimde yaratılmasını dilediği şeyi buyurur, melek: Ya rabbi şakii yoksa saidmi? der Allah dilediğini buyurur, sonra melek: Ya rabbi onun eceli nedir? Allah teala şöyle şöyle buyurur, melek: Onun yaratılışı ve nasibleri nedir? der, Allah: şöyle buyurur. Her bir şey onunla birlikte rahimde yaratılır: Ebu Davud kader kitabında, Bezzarda müsnedinde tahric etti. (3)
Cenin için anne karnında yazılan bu yazı Allah tealanın şu kavlinde buyurduğu takdirler değildir: Yeryüzünde vuku bulan ve sizin başınıza gelen her hangi bir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce , bir kitapta yazılmış olmasın.Şüphesiz bu, Allaha göre kolaydır. (4) (S:108) Sahihi Müslimde Abdullah bin Amr’dan rivayet edildiği gibi, peygamber (sav) buyurduki: Allah yaratıkların kaderlerini, yaratmadan elli bin sene önce takdir etti. (5) Ubade bin Samitin peygamber (sav)’den rivayet ettiği hadis: Allah kalemi ilk yarattığı zaman ona buyurduki: Yaz, ve kıyamete kadar olacak şeyleri yazdı (6)
Daha önce İbni Mesud (ra)’dan edilen şeyde: Melek nutfenin halinden sorunca, daha önce yazılmış yazıya gitmesi emredilir ve ona denirki: sen orada bu netfenin kıssasını bulacaksın.
Saidlik ve şekavetle ilglii yazı hakkında naslar çoktur.
Sahihhaynde Ali bin Ebi Talib (r.a)’den rivayet edildi, peygamber (sav) buyurduki: Her nefes alan nefsin Allah cennet veya cehennemdeki yerini yazdı, şaka veya said olduğunu yazdı.Bir adam dedi ki: Ey Allahın rasulü, yazımız üzerine kalıp, ameli terketmeyelimmi? amel ediniz, herkes için yaratılmış olduğu şey kolaydır,saadet ehliyse, saadet ehlinin ameli ona kolay kılınır, şekavet ehliyse ona şekavet ehlinin ameli kolay kılınır” sonra şunu okudu: (Malını) veren ve sakınan ve en güzeli tasdik edene gelince, ona kılay olanı kolaylaştırırız, cimrilik edipte isteğna kendini ihtiyaç sahibi görmemek) gösterene ve en güzeli yalanlayanaysa zor olanı kolaylaştıracağız) (7)
(1) Secde ayet: 7-9 (2) Bezzar ve Ebu Yala tahric etti. İbni Hibban hadisi doğruladı. (3) Hadis sabittir Ebu Davud ve Bezzar tahric etti. (4) Hadis suresi, ayet: 22 (5) Ahmed, Müslim, Tirmizi, Tahric etti hadis sahihtir. (8) Hadis sahihtir. Ahmed Ebu Davud ve Tirmizi tahric etti. (7) Leyl suresi, ayeti 5-10
Bu hadiste: Saadet ve şekavet daha önce yazılmıştır, ve bunlar amellere göre takdir edilmiştir, herkese yaratılmış olduğu ameller kolay kılınır, ve bu amelelre görede şekavet veya saadet olur.
Sahihaynde İmran bin Husayndan rivayet edildi, dedi ki: Bir adam: ya rasulellah cenent ehli cehennem ehli bilinirmi? Evet buyurdu. Adam: Amel yapanlar niçin amel yapıyor? dedi. Herkes yaratılmış olduğu şey için veya kendisine kolay kıllınanı amel ediyor” buyurdu: (1)
Bu mana peygamber (sav)’den çok vecihlerle rivayet edildi, İbni Mesudun hadisinde saadet ve şekavetamellerin sonuna göredir. Hadisin sonundaki, son söz: Kendisinden başka ilah olmayan Allaha yemin olsunki, sizden biriniz cennet ehli amelini yaparda hatta kendisiyel cennetarasında... İlk sonuna kadar zikretti ) Bu İbni Mesudun kelamındandır,denildi. Aynı şekilde Selem bin Küheyl,Zeyd bin Vehbten,oda ibini Mesuddan sözünü rivayet etti (2) Bu manada peygamber (sav)den çok vecihlerle rivayet edlidi.Sahihi Buharide Selh bin Sa’d’den rivayet edildi, peygamber (sav) buyurduki: Ameller ancak sonlarıyladır” İbni Hibbanın sahihinde Ayşe (r.a)’den rivayet edildi, peygamber (sav) buyurduki: Ameller ancak sonlarıyladır, yine İbni Hibbanın sahihinde Muaviyeden rivayet edildi, dedi ki: Peygamber (sav)’i işittim şöyle buyuruyordu: Ameller ancak sonlarıyadır, aynen kap gibi, üstü güzel olursa, altıda güzel olur,üstü pis olursa altıda pis olur” Sahihi Müslinde Ebu Hureyre (r.a)’den rivayet edildi,peygamber (sav) buyurduki: Adam uzun zaman cennetehlinin amelini yaparda sonra amelinin sonu cehennem ehlinin ameli olur, bir adamda uzun zaman cehennem ehlinin amelini yaparda sonra cennet ehlinin ameliyle son bulur” (3)
İmam Ahmed Enes (r.a)den tahric etti, peygamber (sav) buyurduki: Sizin bir adamın ameli neyle tamamlanacağına bakmatan bir kimseye şaşırmayın (yani çok beğenmeyin)çünkü ömrününbir zamanını amel yapan amelle geçirir, salih amel yapar, şayet o hal üzere ölse cennete girecek, sonra değişir ve kötü amel işler, bir kulda ömrünün bir kısmını kötü amelle geçirir, eğerbu hal üzere ölse cehenneme girer, sonra değişir ve salih amel işler (4) Yine Ayşe(ra)den tahric etti, peygamber (sav) buyurduki: Bir adam cehennem ehlinden yazılıyken cennet ehlinin amelini işler, ölümünden öncede değişir ve cehennem ehlinin amelini işler ve cehenneme girer. (S: 110) Bir adamda cennetehlinden yazılıyken, cehenem ehlinin amelini işler, ölümünden öncede değişir ve cennet ehlinin amelini yapar ve bu halle ölür ve cennete girer. (5)
İmam Ahmed , Nesai ve Tirmizi Abdullah bin Amr (ra)dan tahric ettiler, dedi ki: Elinde iki yazı bulunduğu halde rasululalh (sav) bizim yanımıza çıkıp geldive buyurduki: Bu iki yazı nedir biliyormusunuz? Hayır ya rasulullah ancak haber veriseniz (öğreniriz) dedik: Sağ elindeki için: Bu alemlerin rabbinden bir yazıdır, içinde cennet babalarının ve kabilerinin isimleri vardır, sonra sonuna kadar kısaca anlattı, bunlara ne ziyade nede noksan yapılır, buyurdu, sonra sol elindeki içindebuyurduki: Bu alemlerin Rabbinden yazıdır, içinde cehennem ehlinin, babalarının ve kabilelerinin isimleri var, sonra sonuna kadar özetledi ve ne bunlara ziyade, nede noksan yapılır” buyurdu. Ashabı: Eğer iş bitmiyse,amel niye ey Allahın rasulü? dedi. (Doğru olunuz, doğruluğa yaklaşınız, cennet ashabına cennet ehlinin ameliyle hatime verilir, hangi ameli yaparsa yapsın cehennem ashabına cehennem ehlininameliyle son verilir, hangi ameli yaparsa yapsın” Sonra rasulullah bu iki yazıyı attı ve buyurduki: Rabbiniz kulları ne halini belirtti) bitirdi, bir takım cennette bir takımda cehennemdedir (6)
_______
Hadis sahihtir, Buhari, Müslim ve Ebu Davud tahric etti. (2) Ahmed ve Nesei tahric etti, daha önce geçtiğigibi ibni Mesudun hadisini Buhari, Müslim, Ebu Davud ve Tirmizi tahric etti. (3) Müslim ve Ahmed tahric etti. İbni Hibban doruladı. (4) Hadisin isnadı sahihtir, Ahmed tahric etit. (5) Hadis sahihtir, ne Ahmed Ve ebYa’la tahric etti (6) Tirmizi bununi çin dedi ki: Hasen sahih garib.
Bu hadis peygamber (sav)’den çok vecihlerle rivayet edildi, Taberani Ali bin Ebi Talibten tahriç eti ve şu ziyadeyi yaptı: Cennet ashabı cennet ehlinin ameliyle bon bulur, cehennem ashabıda cehenem ehlinin ameliyleson bulur, hangi ameli yaparsa yapsın”
Saadet ehli şekavet ehlinin yoluna girdirilebilir ve onlar onlardan olduğu için onlara benzedi denilebilir ve onlara saadet yetişir ve onarı kurtarır, Şekavet ehlide saadet ehlinin yoluna girdirilebilir ve onlar onlardan olduğu için onlara benzemiştir hatta onlar onlardandır, ve şekavet onarı yakalar Allah kimi levhi mahfuzda said yazmışsa onu ölümünden önce said yapacak amel işleyicneye kadar dünyadan çıkarmaz, sonra dedi ki: Ameller sonlarıyladır, ameller sonlarıyladır” Yine bu manada Bezzarda müsnedince tahric etti. (İbni Ömerden) O’da peygamber (sav) den
Sahihaynda Sehl bin Sa’d rivayet edildi: Peygamber (sav)’le müşrikler karşılaştılar savaştılar) peygamber (sav)’in ashabının içinde bir adam vardı, kaçanı çarpışanı bırakmıyor kılıcıyla vuruyordu (iyi savaşıyordu)
Bugün bizden filanın döğüştüğü gibi kimse döğüşmedi, dediler, rasululal (sav) O cehennem ehlindendir buyurdu. Kavimden bir adam: Ben onun arkadaşıyım onu takib edeceğim dedi. Adam çok şiddetli yaralandı, ölümde acele etti kılıcın tutulan tarafını yere, kesen tarafınıda iki memesi arasına koydu ve sonra kendini öldürdü,adam rasululalh (sav)’in yanına çıktı geldi ve: Benşehadet ederimki sen allahın rasullüsün,dedi ve kıssayı anlattı, rasulullah (sav7 buyurdu ki: İnsanlara görünüşte bir adam cennet ehlinin amelini işler, fakat o cehennem ehlindendir, ve bir adam insanlara görünüşte kendisini cennet ehliyken cehennem ehli ameli işler” bir rivayette Buhari şu ziyadeyi yaptı: Ameller ancak sonlar iledir” (1)
İnsanlara görünüşe göresözü batınının buna zıt olduğuna işarettir, kötü son kum içih insanarın vakıf olamayacağı batıni bir desiseyle (hile, tuzak) olur. Yine adam içerisinde gizli bir hayır hasleti varken cehennem ehlinin amelini yapar, içindeki hayır hasleti ömrünün sonunda üstün gelidrde kendisine iyi sonu vacib kılabilir.Abdul Aziz bin ebi Ravvad dedi ki: Ölüm anında kendisine La ilahe illalah telkin edilen bir adamın yanına geldimSon sözünde: Senin söylediğine ben küfrediyorum, inkar ediyorm dedi ve böylece öldü. Dedi ki: Onun halinden sordum, o içki düşkünüymüş, Abdul Aziz diyorki: Günahlardan sakının , onlar (günahlar7 onu bu hale düşürdü. Sonlar, geçmişlerin mirasıdır, bütün bunlar levhi mahfuzda geçmiştir, bunun için selef kötü sondan korkmuşlardır. (S: 112) Bazıları geçmişin hatırlanmasıyla bayılıyorlardı. Denildik: İyilerin kalbi sonlarla bağlıdır, onlar:Sonumuz nasıl olacak derler.Mukarrabinin kableri geçmişlerle bağlıdır, onlar: bizim geçmişimizneydi? derler.
Sahabelerin bazısı ölümü anındaağladı ve sebebi sorulunca: Allah teala iki avuç aldı ve: Şunlar cennettedir, şunlar cehennemdedir, buyurdu, ben hangi avuçtan olduğumu bilmiyorum dedi. (2)
Selefin bazısı dedi ki: Geçmiş yazıların ağlattığı gibi gözleri başka bir şey ağlatmamıştır. Süfyan bazı salihlere dedik: Allahın senin hakkındaki ilmi seni ağlatımı? Bu adam dedik: Sen benihiç sevinmez ettin Süfyanın titremesi geçmişler ve sonlardan dolayı artıyordu ve ağlıyor, şöyle diyordu:% Levhi mahfuzda şakilerden olmaktan korkuyorum (3) ve ağlıyor ve şöyle diyordu: İmanımın ölüm anındaalınmasından korkuyorum Malik bin Dinar gecesi boyunca sakalını tutuyor ve Ya Rabbi sen cehennem sakinlerini ve cennet sakinlerini biliyorsun, Malik’in yeri iki yerden hangisinde (4)
Hatemül Esamm dedi ki: Dört tehlikeyi hatırlamaktan kalbi boş olan (hatırlamayan) kimse, aldanmıştı, şakilikten emin olamaz:
______
(1) Hadis sahihtir, Buhari tahric etti (2) Hadisin isnadı sahihtir. Ahmed müsnedde tahri cetti. (3) Ebu Nuaym Hilyetül Evliyada 7/ 51’de süfyan sevri’den zikretti (4) Ebu Nuaym Hilye 2/ 383
Bir: Şunlar cennette dediği ve önem vermem (Allah teala şöyle buyurur), şunlar cehennemde önem vermem, dediği misak gününün tehlikesinidir, ve insan hangi gruptan olduğunu bilmiyor, İki: Onu üç karanlıkta yarattığı ve meleğin şakilik ve saidlikle nida ettiği şeyi, o şakilerdinmi, saidlerdenmi olduğunu bilmiyor, Üç: Tekrar dirilip huzara çıkışın felaketleridir, o Allahın rızasıylamı müjdelenecek yoksa gazabıylamı bilmiyo. Dört: İnsanların grup grup çıktıkları gün, iki yoldanhangisine girdirelceğini bilmiyor.
Sehl etTüsteri dedi ki: Mürid masiyetlerle imtihan olunmaktan korkar, arifte küfürle imtihan olunmaktan korkar” Bununiçin sahabe ve onlardan sonraki selefi salih nefislerinden münafıklık için korkuyolardı, ve şiddetli titriyorlardı, mü’min nefsinden küçük nifaktan dolayı korkar, ve hatime anında kenidne galip gelmesinden korkar, küçük nifakın kendisine büyük niaka girdirmesinden korkar. (S: 113) Rasulullah (sav) dualarında çokça şöyle derdi: Ey kalbleri çevirip çeviren, kalbimi dinin üzerinde saitkıl, O’na denildiki: Ey Allahın nebisi, sana ve seningetirdiğine iman ettik,bize karşı korkuyormusun? Evet, kalbler Rahmanın iki parmağı arasındadır, istediği gibi çevirir, buyurdu” Bunu imam Ahmed ve Tirmizi tahric etti. (Enes (ra)den (1)
İmam Ahmed Ümme Seleme (r.a)’den tahric etti, peygamber (sav) dualarında çokça şöyle diyordu: Ey kalbleri evirip çeviren Allahım! Kalbimi dinin üzerinde sabitleştir” Ay Allahın resulü kalb döner mi, dedim. Evet, Ey peygamber (sav) rabbi, benim günahımı bağışla, kalbiminkatılığını gider, beni yaşattıkça saptırıcı fitnelerden koru, de ) buyurdu. (2) Bu manada hadisler çoktur.
Müslim Abdullah bin Amr’dan tahric etti. dedi ki: Peygamber (sav)’i işittim buyuruyorki: Adem oğullarının kablerinin hepsi Rahman azze ve cellenin iki parmağı arasındadır, aynen bir kalb gibi, istediğ gibi onu saf eder sonra rasululah (sav) buyurduki: Ey kalblerin tasarrufçusu Allahım, kalmizi senin taatın üzerine sarfet dedi (3)
(1) Hadis hasendir, Tirmizi hasen dedi. (2) Hadis zayıftır, rivayette Şehr bin Havşeb var o zayıftır. (3) Hadis sahihtir.