Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim

OTUZ DOKUZUNCU HADİS HATA, UNUTMA VE ZORLAMAYLA YAPILAN ŞEY

OTUZ DOKUZUNCU HADİS

HATA, UNUTMA VE ZORLAMAYLA YAPILAN ŞEY


İbni Abbas (r.a.)’dan rivayet edildi, Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki: “Allah ümmetimden hata, unutma, zorlanıldıkları şeyin (günahını) affetti.”Hadis hasendir, ibni Mace Beyhaki ve başkası rivayet etti.

Bu hadisi İbni Mace1 Evzai tarikinden tahric etti, o da Ata, o da İbni Abbas’tan, o da Peygamber (s.a.v.)’den rivayet etti. İbni Hibban2 sahihinde ve Darekutni Ata’dan, -o da Ubeyd bin Umeyr’den, o da ibni Abbas’tan- o da Peygamber (s.a.v.)’den rivayet etti. Açıkçası bu isnat sahihtir, ravilerinin hepsiyle sahihaynde delil getirilmiştir.

Bunu Hakim tahric etti ve dedi ki:Sahihanynin şartı üzere sahihtir, fakat onun illeti vardır, imam Ahmed gerçekten itiraz etti.4 Ve dedi ki: Ancak Hasan’dan o da Peygamber (s.a.v.)’den mürsel olarak rivayet etti. Ahmed’e denildi ki: Velid bin Müslim Malik’ten, o da Nafi’den, o da İbni Ömer’den benzerini rivayet etti (yine buna itiraz etti.)

S:244 İbni Ebi Hatim’e evzai ve Malik’in hadisi zikredildi. Ona denildi ki:İbnil Velid yine ibni Lehia’dan, o da Musa bin Verda’dan, o da Ukbe bin Amir’den, o da Peygamber (s.a.v.)’den benzerini rivayet etti.1 Ebu Hatim dedi ki:Bu hadisler münkerdirler, sanki mevzudurlar ve dedi ki:Evzai bu hadisi Ata’dan işitmedi, ancak onu ismini vermediği bir adamdan işitti, onun Abdullah bin Amir veya İsmail bin Müslim olduğunu vehmetti, dedi ki: Bu hadis sahih değildir ve isnadı sabit değildir.2

Derim ki:Evzai’den rivayet edildi, o da Ata’dan, o da Ubeyd bin Umeyr’den, ibni Abbas’ı zikretmeden mürsel olarak rivayet etti. Yahya bin Süleym ibni Cüreyc’ten rivayet etti, Ata dedi ki:Bana Rasulullah (s.a.v.)’in şöyle buyurduğu ulaştı: “Allah ümmetimden hata, unutma ve zorlanıldıkları şeyi affetti”, bunu Cevzecani3 tahric etti ve bu mürsele daha fazla benziyor, başka bir vecihle Müslim bin Halid ez-Zencinin merfu olarak ibni Abbas’tan varid oldu, Müslim bin Halid ez-Zenci Said bin Allah’tan o da ibni Abbas’tan şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki:“Allah ümmetimin üç şeyini affetmiştir:Hata, unutma ve zorlanıldıkları şeydir” bunu Cevzecani tahric etti4 Said bin Allah Said bin Ebu Salih’dir. Ahmed dedi ki:

“O Mekke’lidir, ona hali nasıldır” denildi, dedi ki:

“Bilmiyorum, Müslim bin Halid’den başka ondan rivayet edeni bilmiyorum.” Ahmed dedi ki:Bu merfu değildir, bu ancak ibni Abbas’ın kendi sözüdür, ondan bunu Mehna ve Müslim bin Halid rivayet etti, Müslim bin Halid’i zayıf gördüler.

Üçüncü bir vecihle Bakıyye bin Velid’den rivayet edildi, oda Ali el-Hemedani’den o da Ebu Hamza’dan, o da İbni Abbas’tan merfu olarak rivayet etti, bunu harb tahric etti. Bakıyye’nin meşayihinden rivayeti meçhuldur, hiçbir kıymeti yoktur.



(1) Sahihtir, ibni Mace Ebu Zer’den, Taberani, Hakim, ibni Hibban, Darekutni, Beyhaki, ibnil Münzir ibni Abbas’tan, Taberani Sevban’dan rivayet etti, fakat Heysemi’nin dediği gibi Taberani’nin senedi zayıftır, sonuncu hariç Ebu Zerr’in ilk senedi sahihtir. (Feyzulkadir, Mecmauzzevaid: 6/250). YineTaberani Ebudderda’dan Ebu Nuaym ibni Ömer’den, ibni Adiy Ebu Bekre’den tahric etti. (Nasburraye: 2/64-65).

(2)Daha önce geçtiği gibi Beyhaki ve Darekutni tahric eti.

(3)Hakim Müstedrek’inde tahric etti ve doğruladı, Zehebi ikrar etti.

(4)İbni Ebi Hatim’in İlelin’de.

(5) Beyheki, Ukayli, Ebu Nuaym Hilye’de tahric etti: (6/352) “Allah kaldırdı...” lafzıyla tahric etti ve:Garibtir, dedi. Heysemi dedi ki:Malik’ten mahfuz değildir, Hatib dedi ki: Haber Malik’ten münkerdir. (Telhisulhabir: 1/282).

(1)Beyhaki Taberani Evsat’ta tahric etti, Heysemi Mecma’da:(6/250) dedi ki: Senedinde ibni Lehia var, hadisi hasendir, onda zayıflık vardır.

(2) İbni Ebi Hatim’in İlel kitabında zikretti.

(3)Yine İbni Ebi fieybe Musannefinde tahric etti.

(4)Yine Taberani Kebir’de tahric etti.

Dördüncü bir vecihten, ibni Adiy’in1 Abdurrahim bin Zeyd el-Ammi’nin babasından, o da Said bin Cübeyr’den, o da ibni Abbas’tan, o da Peygamber (s.a.v.)’den rivayet etti bu Abdurrahman zayıftır.2 Peygamber (s.a.v.)’den başka vecihlerle de rivayet edildi, daha önce geçti Velid bin Müslim Malik’ten,o da Nafi’den o da İbni Ömer’den merfu olarak rivayet etti, bunu Hakim doğruladı ve garib saydı3 bu hafızların maharetlileri yanında Malik’e isnadı batıldır, bunu imam Ahmed ve Ebu Hatim münker saydı o ikisi Velid hakkında diyorlardı ki:O çok hatalıdır.

Ebu Ubeyd el-Acurri Ebu Davud’dan şöyle dediğini rivayet etti. Velid bin Müslim Malik’ten on hadis rivayet etti, aslı yoktur, onlardan dördü Nafi’dendir. Derim ki bu da onlardandır, Allah en iyisini bilir.

Bunu Cevzecani Yezid bin Rabia rivayetinden tahric etti, dedi ki:Ebul Eşas’ı Sevban’dan rivayetle anlattığını işittim, o da Peygamber (s.a.v.)’in şöyle buyurduğunu rivayet etti:“Muhakkak Allah ümmetimden üç şeyi bağışladı:Hata, unutma ve zorlanıldıkları şeydir.” Yezid bin gerçeken zayıftır.4

İbni Ebi Hatim Ebu Bekir el-Hüzeli’den tahric etti, o da fiehr bin Havşeb’ten, o da ümmüd derda’dan, o da Peygamber (s.a.v.)’den şöyle buyurduğunu rivayet etti:“Allah ümmetimi üç şeyden bağışladı:Hata, unutma ve zorlamadan.”

Ebu Bekr dedi ki: Bunu Hasan’a zikrettim ve bunun üzerine dedi ki: Evet, sen bunu Kuran’da okumuyor musun:(Rabbimiz!Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma)5 (Bakara: 2/286) Ebu Bekir el-Hüzeli metrukül hadistir.

S:246 Bunu İbni Mace tahric etti1 fakat onun yanında fiehr’den rivayet edildi, o da Ebu Zer el Ğıfari’den, o da Peygamber (s.a.v.)’den şöyle dediğini rivayet etti: “Allah Teala ümmetimden hata, unutma ve zorlanıldıkları şeyi affetmiştir.”Hasan’ın kelamını zikretmedi. Hasan’dan mürsel hadisi ise ondan Hişam bin Hassan rivayet etti. Mansur ve Avf Hasan’dan kendi sözü olarak rivayet etti, merfulaştırmadı2 Cafer bin Cisr bin Ferkad babasından, o da Hasan’dan, o da Ebu Bekre’den merfu olarak3 rivayet etti, Cafer ve babası zayıftır. Muhammed bin Nasr el Mervezi4 dedi ki: Bu hadisin delil getirecek bir isnadı yoktur, bunu Beyhaki hikaye etti.

Müslim’in sahihinde5 Said bin Cübeyr’den rivayet edildi, o da ibni Abbas’tan şöyle dediğini rivayet etti:(Rabbimiz!Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma) ayeti inince Allah Teala buyurdu ki: Bunu yaptım. Ala’dan, o da babasından, o da Ebu Hureyre’den rivayet etti ki, bu inince; “evet” dedi6 o ikisinden birinin de merfuluğu açık değildir.

Darekutni7 Cüreyc rivayetinden tahric etti, o da Ata’dan, o da Ebu Hureyre’den rivayet etti, o da Peygamber (s.a.v.)’den şöyle buyurduğunu rivayet etti: “Allah ümmetimden nefislerinin vesveselerini, işlemedikçe veya yapmadıkça zorlanıldıkları şeyi bağışladı” bu lafız garibtir...

Bunu Nesai8 tahric etti ve zorlamayı zikretmedi. Yine ibni Uyeyne Mis’ar’dan, o da Katade’den, o da Zürare bin Evfa’dan, o da Ebu Hureyre’den, o da Peygamber (s.a.v.) den rivayet etti, şu ziyadeyi yaptı: “Zorlanıldıkları şeyi” bunu ibni Mace tahric etti.9



(1)İbni Adiy Kamil’de tahric etti ve itiraz etti, Taberani Evsat’ta tahric etti.

(2) Abdurrahim bin Zeydel-Ammi hakkında Buhari ve Ebu Hatim dedi ki:Onun hadisini terkettiler, Yahya dedi ki:Yalancıdır, yine babası da zıyıftır (Mizanul itidal: 2/605).

(3)Hakim dedi ki: Sahih, garibtir, Velid Melik’ten rivayetle yalnız kaldı (Telhisul habir: 1/282).Taberani Ebu Derda ve Sevban’dan rivayet etti, ikisinin isnadında da zayıflık vardır.

(5) Hadisi ibni Ebi Hatim tahric etti ibni Kesir tefsiri: 1/343)ibni Adiy Kamil de ve Taberani merfu olarak rivayet etti. (Nasburraye: 2/65).

(1)İbni Mace Ebu Zer’den tahric etti, senedinde fiehr bin Havşeb var, yine senedin de kopukluk var. (Telhisul habir: 1/282).

(2)İbni Ebi fieybe, Abdurrazzak, Said bin Mansur süneninde Cafer bin Hibban el-Attari tarikiyle tahric etti, o zayıftır.

(3)İbni Adiy Kamil’de Ebu Nuaym Esbehan tarihinde tahric etti zayıftır.

(4)Telhisul habire müracaat et(1/282).

(5) Müslim sahihinde, Tirmizi (2995) tahric etti, sahihtir, ibni Kesir tefsirinde dedi ki: (1/343).Rasulullah (s.a.v.)’den bir çok yollarla şöyle dediği rivayet edildi: “Müsamahalı, hanif din ile gönderildim.”

(6)Bu Müslim’in sahihinde Ebu Hureyre’den sabittir (İbni Kesir tefsiri: 1/343).

(7)Süneninde tahric etti.

(8) Süneninde tahric etti.

(9) İbni Mace rivayet etti lafzı:“Göğüslerinin verdiği vesveseden” şeklindedir, sonuna şu fazlalığı yaptı:“Ve zorlanıldıkları şeyi” ibni Hacer dedi ki:Bu ziyade zannediyorum eklenmiştir, sanki Hişam bin Ammar’a bir hadisten geçmiştir, Allah en iyiyi bilir (Telhisul habir: 1/282).

Bazısı vadolunan için menfaat gerektiriyorsa vefa gerektiğini söyledi, bu Malik’ten hikaye edildi, fukahalardan çoğu mutlak olarak farz kılmıyorlar.

Üçünüsü:Çekişirse fısku fücure der:Hakbal, batıl hak oluncaya kadar haktan fücur ile kasten çıkar. Bu yalanın kendisine davet ettiği şeydendir, Peygamber (s.a.v.)’in buyurduğu gibi:“Yalandan sakının, çünkü yalan fücura götürür, fücur da cehenneme götürür.”1

Sahihayn de Peygamber (s.a.v.)’in şöyle buyurduğu rivayet edildi: “Allah’ın en fazla buğz ettiği adam şiddetli çekişendir.”2 ve buyurdu ki:“Siz bana gelip çekişiyorsunuz (mümküm verdiriyorsunuz), belki bazınız deliliyle daha tarzı güzel olabilir, bense dinleyişim üzerine hükmediyorum, kime kardeşinin hakkında bir şeyi hükmetmişsem onu almasın, muhakkak ki ona ateşten bir parça kesiyorumdur.”3 Ve buyurdu ki: “Açıklamalardan sihir vardır.”4 Çekişme anında adam kudret sahibiyse,- çekişmesi dini olsun, dünyevi olsun eşitir- batılı üstün çıkarabiliyor, dinleyene kendisinin hak olduğunu zannettiriyorsa, hakkı zayıflatıyorsa, hakkı batıl şeklinde gösteriyorsa bu haramların en çirkininden ve münafıklık hasletlerinden en pisidir.

S: 347 Ebu Davud’un süneninde1 ibni Ömer Peygamber (s.a.v.)’den şöyle buyurduğunu rivayet etti:“Kim bildiği halde batılda çekişirse, bırakıncaya kadar Allah’ın gazabındadır” yine onun bir rivayetinde:“Kim çekişmeye zulümle yardım ederse Allah’dan gazab ile döner.”2

Dördüncüsü: Anlaşma yapınca ahdi bozar, ahde vefa göstermez, Allah ahde vefayı emretti, buyurdu ki: (Ahdi yerine getiriniz, muhakkak ahid sorulur) (İsra:17/34) ve buyurdu ki:(Ahidleştiğiniz zaman Allah’ın ahdini yerine getirin, kuvvetlendirdikten sonra yeminleri bozmayınız, muhakkak ki Allah’ı üzerinize kefil kılmışsınızdır) (Nahl: 16/91) ve buyurdu ki: (Allah’a karşı verdikleri sözü ve yeminlerini az bir bedelle değiştirenlere gelince, işte bunların ahirete payı yoktur. Kıyamet günü Allah onlarla konuşmayacak, onlara bakmayacak ve onları temize çıkarmayacaktır. Onlar için acı bir azab vardır) (Ali İmran: 3/77)

Sahihaynde ibni Ömer’den Peygamber (s.a.v.)’in şöyle buyurduğu rivayet edildi:“Her ihanet edenin kıyamet günü kendisiyle bilineceği bir sancağı vardır”, bir rivayette de: “Ahdi bozana kıyamet günü bir sancak dikilir ve denilir ki: Bu filanın ahdi bozması değil mi?”6 bunu Buhari ve Müslim manasıyla Enes’ten tahric etti.7 Müslim Ebu Said’den tahric etti, Peygamber (s.a.v.)’in şöyle buyurduğunu rivayet etti: “Her ahdi bozanın kıyamet günü kalçasının yanında bir sancak vardır”, müslüman ve başka arasında olan her ahdi bozmak haramdır, anlaşmalı kafir bile olsa.

(1)Sahihtir, ibni Mesud’dan Malik, Buhari, Müslim, Ebu Davud ve Tirmizi tahric etti. (Camiulusul: 7/290 ve sonrası.

(2)Sahihtir, Ayşe’den Buhari, Müslim, Tirmizi ve Nesai tahric etti Camiulusul: 3343.

(3) Sahihtir, Ümmü Seleme’den Cemaat tahric etti (Ahmed, Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai ve ibni Mace)Neylül evtar: 8/278.

(4)Sahihtir, ibni Abbas’tan, Ebu Davud, Tirmizi tahric etti tamamlayıcısı: “fiiirin bazısında hüküm vardır.”Müslim Ammar’dan, Ebu Davud Büreyde’den, Buhari, Müslim, Ebu Davud ve Tirmizi Abdullah bin Amr’dan tahric etti (Camiulusul: 6/109-110, 436, 12/339,344, Buhari’nin sahihi: 7/252.

(1)Sahihtir Ebu Davud, Ahmed, Taberani güzel bir isnatla tahric etti, Hakim ve Zehebi doğruladı Camiulusul: 4/341, Terğib ve Terhib: 3/198.

(2) İbni Ömer’den başka bir tarikle sahihtir, Ebu Davud ve ibni Mace tahric etti, Hakim veZehebi doğruldı. Terğib ve Terhib: 3/198.

(6)Sahihtir, ibni Ömer’den Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi (1581) tahric etti, ilk lafız rivayette sabit oldu, ikinci lafızda böyledir.Yine ilk lafzı Buhari ve Müslim Enes bin Malik’ten tahric etti. Camiulusul: 9/315-316.

(7)Önce geçtiği gibi Buhari ve Müslim, yine ikisi ibni Mesud’dan da tahric etti, sahihtir. Camiulusul: 9/316.

(8) Müslim Ebu Saidi Hudri’den tahric etti sahihtir Camiulusul: 9/316).

S: 247 Ali bin Uyeyne bu ziyadelerin hepsini inkar etti ve ona hiç kimse mütaberat etmedi isnatlar olmaksızınhadis sahihayn de ve sünen kitaplarında tahriç edildi.1

Merfu ibni Abbas hadisinin şerhine dönelim: “Allah benim için ümmetimden hata ve unutmayı affetti” bunun taktiri şudur: Allah benim için ümmetimden hatayı kaldırdı veya onlardan onu terketti çünkü tecavüze fiilli kendi kendine müteaddi değildir.

“Hata unutma ve zorlanıldıkları şey” hata ve unutmanın affedildiğini açıkca ifade etti Allah Teala buyurdu ki (Rabbimiz unutur veya hata edersek bizi sorumlu tutma) (Bakara: 2/286) ve buyurdu ki: (Yanılarak yaptıklarınızda size vebal yok fakat kalplerinizin bile bile yöneldiğinde günah vardır)3 (Taha: 20/14) sahihaynde Amr bin As’dan rivayet edildi ki: O peygamber (s.a.v.)’in şöyle buyurduğunu işitti: “Hakim hükmeder, sonra içtihad eder ve isabet ederse onu için iki ecir (sevab) vardır, ictihad, eder hüküm verir ve hata ederse ona bir ecir vardır.”4

Hasan dedi ki: Eğer Allah bu iki adamın işini -yani Davud ve süleyman- zikretmese idi, sen kadıların helak olduğu görürdün, O (Allah) buna ilminden dolayı övgü yaptı, buna da ictihadından dolayı övgü yaptı, yani Allah’ın şu sözünü kastediyor: (Davud ve Süleyman’ı da an, bir zaman, bir ekin konusunda hüküm veriyorlardı) (Enbiya:21/78). Zorlamaya gelince Kuran onunda affedildiğini açıkça bildirdi, Allah Teala buyurdu ki: (Kim iman ettikten sonra Allah’ı inkar ederse -kalbi iman ile dolu olduğu hale (inkara) zorlanan başka-) (NAhl: 16/106) ve buyurdu ki: (Müminler müminleri bırakıpta kafirleri dost edinmesin. Kim bunu yaparsa artık onu Allah nezdinde hiçbir değeri yoktur, ancak kafirlerden gelebilecek bir tehlikeden sakınmanız başkasıdır.) (Ali İmran:3/28) İnşa Allah bu hadis hakkında iki fasılla konuşacağız, birincisi unutma ve hata, ikincisi zorlama hükmündedir.


Kategoriler

- namaz - hac - umre - dua - oruc - ashab - ashabın fazileti - ticaret - cihad - abdest - ilim - haram - ölüm - iman - iyilik - nikah - hadis - kıyamet - islam - cennet - miras - sünnet - mal - fitne - Kadın - sadaka - yemin - zina - zekat - ihram - evlilik - köle - feraiz - zikir - cemaat - kurban kesmek - mescid - kısas - hayız - günah - helal - amel - gusül - borç - kibir - cehennem - hüküm - öldürmek - kafir - takva

MollaCami.Com