Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
21. İlmin Kaldırılması Ve Cehaletin Yaygınlaşması
21. İlmin Kaldırılması Ve Cehaletin Yaygınlaşması
Rebîa şöyle demiştir: "İlimden bir şey bilen kişinin nefsini unutması ona yakışmaz."
80- Enes, Hz. Peygamberin şöyle dediğini rivayet etmiştir:
"ilmin kaldırılması, cehaletin yerleşmesi, içkinin içilmesi ve zinanın yaygınlaşması kıyamet alâmetlerindendir.[73]
Açıklama
Bu konunun amacı, ilende daha açık bir şekilde açıklanacağı üzere ilim öğ-enmeye teşvik etmektir. Zira ilim, âlimlerin vefat etmesiyle kaldırılacaktır. İlim öğrenenler mevcut olduğu sürece ilim kaldırılmayacaktır. Bu konudaki hadisten, İmin kaldırılmasının kıyamet alâmeti olduğu anlaşılmaktadır.
Rebîa'nın Sözünün Anlamı
Burada adı geçen Rebîa, Medineli fakih îbn Ebû Abdurrahman'dır. İctihadla okça meşgul olması sebebiyle Rebîatü'r-re'y adıyla tanınmıştır. Rebîa'nın bu söz e şunlardan birini kasdetmiş olması mümkündür: Kendisinde anlayış ve ilim iğrenme kabiliyeti bulunan kişinin kendisini ihmal ederek, ilimle meşgul olmayı k etmesi uygun değildir. Yoksa bu, ilmin kaldırılmasına sebep olur.
Yahut onun kastı, ilmi ehil olan kimseler arasında yaymaya teşvik etmektir. Jim bunu yapmadan önce ölürse bu, ilmin kaldırılmasına yol açar.
Kasdedilen mânâ alimin ilminin zayi olmaması için kendisini halka tanıtması ve halkın kendisinden ilim almasına teşvik etmeside olabilir.
Diğer bir görüşe göre onun kastı ilmi yüceltmektir. Kişi, ilmi dünyalık elde etmeye vesile kılarak kendisini küçültmemelidir, Bu, güzel bir yorumdur.
Daha önce geçtiği üzere kıyamet alâmetlerinin bir kısmı normal olaylar şeklinde, bir kısmı ise anormal (harikulade) olaylar şeklinde gerçekleşecektir.
İlmin kaldırılmasından kasıt, ilmi taşıyan kişilerin ölmesidir. İçki içilmesinden kasıt bunun çokça olması ve yaygınlaşmasıdır.
81- Enes şöyle demiştir: Size benden sonra kimsenin anlatmayacağı bir hadis anlatacağım. Hz. Peygamber'in saiiaibhu şöyle dediğini işittim:
"İlmin azalması, cehaletin yaygınlaşması, zinanın yaygınlaşması, elli kadının bir erkeğin yönetiminde kalacağı şekilde kadınların çoğalarak erkeklerin azalması kıyamet alâmetlerindendir".
Açıklama
Enes, Basra'da vefat eden son sahabî olduğundan, bu hadisi Hz. Peygamber'den işiten kimsenin kalmadığını bildiği İçin "Size benden sonra kimsenin anlatmayacağı bir hadis anlatacağım" demiştir. Bu sözü Basralılara söylemiş olması muhtemeldir. Yahut da bu, daha geneldir. Enes bu hadisi ömrünün sonuna doğru anlatmıştır. Çünkü ondan sonra Hz. Peygamber'den hadis dinlediği sabit olan çok az kişi kalmış olup, rivayetleri de bu derece sağlam değildi. İbn Battal şöyle demiştir: "Enes, ilmin değiştirildiğini ve azaldığını gördüğü için bu sözü söylemiş olabilir. Yani ortamın bozuk olması sebebiyle gerçeği başka kimsenin söylemeyeceğini bildiğinden mevcut durum bu sözü söylemesini gerektirmiştir". Ancak ilk yorum daha güçlüdür.