Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
AYET VE HADİSLERDE GEÇEN ÖLÇÜ BİRİMLERİNİN ÇAĞDAŞ ÖLÇÜLER CİNSİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ
* Kur’ân-ı Kerîm’de; “Ölçüp tarttığınızda şaşmaz bir teraziyle tartın”[1] diyerek ölçü işlerine dikkat edilmesi gereğini vurgulayan Rabbimiz, en küçük ağırlık birimi kabul edilebilecek “Zerre” kelimesini, pek çok ayetlerde[2] kullanmıştır. Yine ağırlık birimi olarak kullanılan “Hardal tanesi” de bazı ayetlerde geçer[3] “Kıntar”[4] ve çoğu “Kanatîr”[5] de ayetlerde geçen ölçü birimlerindendir. Yine en küçük ölçü birimlerinden olan “Nakîr”[6] Kıl kadar anlamında olan: “Fetîl”[7] ve yine en küçük ağırlık birimi olan “Kıtmîr”[8] ve en küçük para birimi Dirhem’in çoğulu olarak “Derahim”[9] kelimesi Kur’ân’da geçen ölçeklerdendir.
Ayrıca, ölçü ve tartı işlerinde dürüst ve duyarlı olunması gereğini[10] bizlere bildiren Rabbimiz bir nevi ölçek durumunda olan su kabı “Suvağ”[11] kelimesini derleyip toplamak anlamına gelen “Vesak”[12] kelimesini kitabımızda kullanmıştır.
Ayrıca değişik ölçü birimleri olarak kullanılan ve en büyük ölçek anlamında “Yeryüzü”[13] kelimesini, avuç anlamındaki “Kabza”[14] kelimesini ve Arşın anlamındaki “Zira”[15] kelimesini Kur’an’da kullanmıştır.
* Hadis-i şeriflerde de “Mizan, Vezin, Dirhem, Dinar, Okıyye, Kantar, Mûd, Sa’, Farak, Arak, Vesk, Kıst, Mûd, Mekûk, Kafiz, İrdeb, Kur`.” Uzunluk ölçüleri olarak ta; “Fersah, Mil, Ğalve, Zira, Kabza” kelimeleri kullanılmıştır. Ondört asır önce bu ayetler indirildiği ve bu hadisler söylendiği zaman tüm o çağın insanları anlıyorlardı. Bugün aradan bu kadar zaman geçmesine ve ölçü birimlerinin değişime uğramasıyla tüm Coğrafyalarda değişik isimler adı altında ölçekler kullanılmaktadır. Pek çok İslam Coğrafyası değişik ölçü birimleri kullanmakla beraber kilo, litre, metre, kilometre ölçülerinde birliktelik gözlemlenmektedir. Bu yüzden okuduğumuz hadislerde geçen bu ölçü birimlerini bir cetvel halinde okuyucu ve araştırmacı kardeşlerimize kolaylık olsun diye bu cetvelleri aşağıda veriyoruz. Bu cetveller hazırlanırken “M. Necmüddin el Kürdî” nin Mastır tezi olarak hazırladığı İbrahim tüfekçinin Tükçeye tercüme ettiği, “Şer’i ölçü birimleri ve Fıkhî hükümleri” kitabından büyük ölçüde istifade edilmiştir.